در خصوصتیک‌های عصبی و راههای درمان آن، اظهار کرد: تیک‌های عصبی در زبان شناسی رویکردهای مختلفی دارد؛ این رویکرد شامل عوامل شناختی و شناخت گرایی، عوامل ژنتیکی و سرشتی، عوامل محیطی و روان کاوی است که هر کدام از این رویکردها سبب شناسی خاص خود را ارائه می‌دهد، اما مهم است که این سبب شناسی‌ها بین تمام رویکردها اتفاق افتد.
این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه تیک عصبی نوعی واکنش فیزیولوژیکی در بدن است، خاطر نشان کرد: این واکنش فیزیولوژیکی بستگی به محرک درونی و بیرونی در هر فرد دارد؛ محرک درونی مربوط به ارگانیسم بدن است و محرک بیرونی اشاره به محیط اطراف فرد دارد.
انواع تیک‌های عصبی
جاذبی زاده با بیان اینکه تیک عصبی یک پرش در عضلات بدن است، عنوان کرد: تیک‌های عصبی در هر فرد متفاوت است و خود را با شکل‌های مختلفی در بدن فرد نشان می‌دهد؛ چشمک‌زدن و به‌هم‌خوردن پلک‌ها، تکان‌های سریع ناحیه‌ی سر، اخم غیرارادی و چروک‌شدن مدام بینی، تماس انگشت‌ها به حالتی شبیه بشکن‌زدن و ناخن خوردن، آب بینی را مدام بالا کشیدن، پرش دست و گردن، تکرار حرف یا عبارت‌ها که باعث خستگی اطرافیان شود، از انواع تیک‌های عصبی به شمار می‌آید.
وی افزود: همچنین تیک عصبی با رفتاری مانند بالا انداختن شانه، پلک زدن محکم و مداوم، تنگ کردن چشم‌ها، تکان‌های تند سر یا شانه، تکان دادن سر به طرفین یا پایین آوردن سر در فرد دیده شود.
جاذبی زاده با تاکید به اینکه تیک‌های عصبی به هیچ وجه اختیاری نیست، مطرح کرد: تیک‌های عصبی در زمان مشخصی اتفاق نمی‌افتاد؛ مکیدن انگشت در کودکان کاملا به صورت اختیاری است و کودکان این حرکت را در زمان مشخصی انجام میدهند، در صورتی که تیک‌های عصبی کاملا غیر ارادی است و ممکن است به طور ناگهانی در فرد رخ دهد.
این روانشناس بالینی عنوان کرد: تیک‌های عصبی محصول مشترک واکنش ارگانیسم به محرک ناخوشایند در بدن فرد است، این ارگانیسم‌ها انواع مختلفی در بدن دارد؛ ارگانیسم یک حرکت پیچیده از اعضای بدن است که بر یکدیگر اثر می‌گذارند، این حرکت با محیط سازگار است و تا حدی ادامه زندگی را برای فرد دچار مشکل می‌کند.
سندرم توره، سندرمی خطرناک در تیک عصبی است
جاذبی زاده با اشاره به اینکه ممکن است تیک عصبی با سندرمی به نام سندرم توره ترکیب شود و مشکلاتی برای فرد به وجود آورد، اظهار کرد: از علائم این سندرم این است که چند تیک، همزمان با هم در بدن فرد اتفاق می‌افتاد؛ ممکن در زمانی که پلک‌های چشم فرد پرش دارد هم زمان دست‌های فرد شروع به لرزش و تکان خوردن کند و فرد شروع به ناخن خوردن بکند، اما ممکن است فقط یکی از اعضای بدن فرد پرش داشته باشد که به آن تیک عصبی می‌گویند.
وی افزود: ممکن است تیک عصبی ریشه هورمونی در فرد داشته باشد؛ زمانی که هورمون در بدن فرد تغییر کند و حتی فرد دچار استرس و اضطراب شود به تیک عصبی مبتلا میشود.
راههای درمان تیک عصبی
این روانشناس بالینی در خصوص راههای درمان تیک عصبی، خاطر نشان کرد: راههای درمان مشترکی بین رویکردهای روانشناسی وجود دارد؛ در مرحله اول آموزش صحیح به والدین است زیرا نباید در مقابل تیک عصبی فرزندشان واکنش نشان دهند، باید با یک برخورد خونسرد فقط رفتار فرزند خود را مشاهده کنند تا عادت به انجام آن حرکت را فراموش کند.
جاذبی زاده با بیان اینکه درمان رفتاری یکی از راههای درمان تیک عصبی است، عنوان کرد: راه حل درمان رفتاری این گونه است که فرد در مقابل آینه بایستد و مدام حرکت تیک عصبی خود را تکرار کند؛ به این راه درمان قرقه سازی می‌گویند که به مرور زمان در فرد تاثیر می‌گذارد و فرد درمان میشود.
وی با اشاره به اینکه درمان رویکرد زیستی عصبی یکی از انواع راه درمان تیک عصبی است، گفت: در این راه درمان به فرد داروهای مسکن داده میشود مانند هالوپریدول، پیموزاید، نورولپتیک‌های آتیپیک،کلونازپام، باکلوفن و کلونیدین که در این راه درمان اساس بر این گذاشته میشود که با کاهش آدرنالین، تیک عصبی در فرد از بین می‌رود.
این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه یکی دیگر از راههای درمان تیک عصبی، روانکاوی است، اظهار کرد: با روانکاوی می‌توان بعضی از تیک‌های عصبی را از بین برد و این روانکاوی باید با تجویز پزشک صورت گیرد، بعضی از تیک‌های عصبی در یک دوره مشخصی از زندگی فرد رخ می‌دهد که در هر شخص متفاوت است، برخی در دوران کودکی، برخی نوجوانی و جوانی، برخی هم در پیری به این تیک‌های عصبی مبتلا می‌شوند.
جاذبی زاده خاطر نشان کرد: در سندرم توره (تورت) اختلالاتی با تیک عصبی در فرد به وجود می‌آید که همراه با تحرک و خارج از اختیار فرد است؛ به همین دلیل روان پزشکان سندرم توره را سندرم خطرناکی می‌دانند و فرد باید سریعا تحت درمان قرار گیرد.
وی در خصوص اینکه فرد چه زمانی که به روانشناس نیاز دارد، گفت: زمانی که تیک‌های عصبی فرد با درمان‌های خانگی رفع نشود، باید به روانشناس مراجعه کند و سپس با توجه رفتارهای فرد و روانشناسی درست او را درمان می‌کنند؛ تیک‌های عصبی هم در دختران و هم در پسرها رخ می‌دهد اما در پسرها شیوع بیشتری دارد.
این روانشناس بالینی با اشاره به اینکه استرس در ایجاد تیک عصبی بسیار موثر است، یاد آور شد: یکی از راههای درمان تیک عصبی، ترساندن فرد و ایجاد محرک ناخوشایند است اما بهترین نوع درمان مراجعه به درمانگر است که فرد با تجویز مناسب پزشک متخصص بتواند درمان شود.
تیك، یكی از شایع‌ترین مشكلات روانی است كه به گفته كارشناسان دلایل شیوع آن چندان مشخص نیست، ولی تخمین زده میشود بین ۵ تا ۲۵ درصد كودكان در سنین مدرسه نیز نوعی از اختلال تیك را تجربه می كنند.تیكها حركات غیرطبیعی ناگهانی، مكرر، سریع و هماهنگی هستند كه معمولاً به راحتی قابل تقلید هستند.
حركات به صورتی مشابه مكرراً رخ میدهند و بیمار قادر است به صورتی ارادی برای مدتی كوتاه آنها را مهار كند، اما این امر ممكن است سبب اضطراب بیمار شود.تیكها در نتیجه فشار روانی تشدید می‌شوند و حین فعالیت‌های ارادی و تمركز فكری كاهش یافته و در خواب از بین می‌روند.
دكتر پیرخائفی، روانشناس و عضو هیئت علمی دانشگاه، تیكها را فعالیت‌های حركتی - صوتی می‌داند كه به صورت ناگهانی اتفاق می‌افتند و در آن، فرد توان مقاومت خود را از دست داده و ظاهراً مقابله با آن هیچ فایده‌ای نخواهد داشت. تیک عصبی
وی، پریدن گوشه چشم، پرش در ناحیه گردن و حركات اضافه در شانه را از تیك‌های حركتی می‌داند و در خصوص تیك‌های صوتی ابراز می‌كند، در این گونه تیكها علاوه بر تكان‌های عضلات، سیستم صوتی نیز (مانند صاف كردن گلو، خرخر كردن و بالا كشیدن بینی و ...) درگیر میشود.تیك‌هایی كه به تازگی آغاز شده‌اند، اغلب نیاز به درمان ندارند.
توصیه مناسب به والدین و اطرافیان كودك مبتلا به تیك این است كه توجهی به تیكها نداشته باشند، زیرا تمركز روی تیك، باعث تشدید آن میشود.اكثر تیك‌هایی كه تازه آغاز شده‌اند، مسیر محدود و گذرایی دارند و به سمت اختلال جدی‌تری پیش نمی‌روند و حداكثر طیّ دوره‌های استرس‌آور عود می‌كنند. معدودی از تیكها بیشتر از یك سال طول می‌كشند.
تیك در آقایان سه برابر بیشتر از خانم‌ها است و تیك‌های مزمن بیشتر بین سنین ۶ تا ۱۲ سالگی دیده می‌شوند.
تقسیم‌بندی تیک:
تیكها را می‌توان بر اساس ساده یا متعدد بودن، گذرا و مزمن بودن به ۴ گروه تقسیم كرد:
تیكها را می‌توان بر اساس ساده یا متعدد بودن، گذرا و مزمن بودن به ۴ گروه تقسیم كرد:
تیك‌های ساده گذرا:
در كودكی بسیار شایع‌اند و معمولاً پس از یك سال (اغلب طیّ چند هفته) خودبه‌خود بهبود می‌یابند و عمدتاً نیاز به درمان ندارند. تیك‌های حركتی معمول كه اغلب در حدود ۳ و نیم سالگی شروع می‌شوند، به كودكان كمك می‌كنند تا انرژی عصبی را آزاد كنند. ۷۵ درصد از كودكان، این نوع تیك را در عرض ۶ ماه پشت سر می‌گذارند.
در كودكی بسیار شایع‌اند و معمولاً پس از یك سال (اغلب طیّ چند هفته) خودبه‌خود بهبود می‌یابند و عمدتاً نیاز به درمان ندارند. تیك‌های حركتی معمول كه اغلب در حدود ۳ و نیم سالگی شروع می‌شوند، به كودكان كمك می‌كنند تا انرژی عصبی را آزاد كنند. ۷۵ درصد از كودكان، این نوع تیك را در عرض ۶ ماه پشت سر می‌گذارند.
اگر كودك شما گرفتار تیك شد، بهترین راه، نادیده گرفتن آن است. هیچ‌گاه او را سرزنش نكرده و یا تنبیه نكنید. شما می‌توانید برای جلوگیری از تبدیل شدن این عمل به یك عادت، با تمرین كردن روش‌های پیشگیرانه، به كودكان‌تان كمك كنید، ولی تیك‌های گذرا نباید در برنامه كامل ترك عادت مورد توجه قرار گیرند.
تیك‌های مزمن:
اگر تیك بیش از ۱۲ ماه ادامه یابد، تیك مزمن محسوب میشود. تیك‌های مزمن پایدار هستند و معمولاً انقباض ماهیچه در آنها بیش از حد و بسیار شدید است. این تیكها مشخصاً به صورت حمله‌های دوره‌ای هستند و غالباً شدت آنها ماه به ماه، روز به روز یا حتّی ساعت به ساعت تغییر می‌كند. در حقیقت، رفتار تیكی ممكن است برای هفته‌ها یا ماه‌ها كاملاً محو، اما دوباره ظاهر شود.
اگر تیك بیش از ۱۲ ماه ادامه یابد، تیك مزمن محسوب میشود. تیك‌های مزمن پایدار هستند و معمولاً انقباض ماهیچه در آنها بیش از حد و بسیار شدید است. این تیكها مشخصاً به صورت حمله‌های دوره‌ای هستند و غالباً شدت آنها ماه به ماه، روز به روز یا حتّی ساعت به ساعت تغییر می‌كند. در حقیقت، رفتار تیكی ممكن است برای هفته‌ها یا ماه‌ها كاملاً محو، اما دوباره ظاهر شود.
ممكن است در هر سنّی پدیدار شوند، اما اغلب در كودكی شروع می‌شوند. درمان در اكثر موارد لازم نیست. باید به بیمار توضیح داد كه این اختلال اهمیتی ندارد.
تیك‌های ساده یا متعدد مداوم:
معمولاً از كودكی یا نوجوانی و قبل از ۱۵ سالگی آغاز میشود. در بسیاری از موارد تیك‌های موردی روی می‌دهد، اما بهبود كامل در خاتمه نوجوانی رخ می‌دهد.
معمولاً از كودكی یا نوجوانی و قبل از ۱۵ سالگی آغاز میشود. در بسیاری از موارد تیك‌های موردی روی می‌دهد، اما بهبود كامل در خاتمه نوجوانی رخ می‌دهد.
سندرم تیك‌های حركتی و صوتی متعدد مزمن:
این سندرم به نام پزشك فرانسوی‌ای كه نخستین‌بار این بیماری را توصیف كرد، "سندرم ژیل دولا توره" نامیده میشود.
این سندرم به نام پزشك فرانسوی‌ای كه نخستین‌بار این بیماری را توصیف كرد، "سندرم ژیل دولا توره" نامیده میشود.
این اختلال معمولاً همراه با تحریك‌پذیری و وسواس است كه میتواند موجب رانده شدن فرد از اجتماع شود و این واكنش‌های اجتماعی منفی میتواند فرد را به افسردگی دچار كند و حتّی در بعضی مواقع او را به سوی خودكشی نیز سوق دهد.
تیك‌های توره درصورت عدم درمان می‌توانند به حالتی مزمن در فرد تبدیل شوند.در این افراد حركات لب و دهان‌شان به گونه‌ای هست كه انگار حرف‌های ركیك به زبان می‌آورند، در صورتی كه این طور نیست.بجز تیك‌های گذرا در سایر تیك‌های عصبی احتمال بازگشت وجود دارد.
علت تیک عصبی:
زمانی اعتقاد بر این بود كه تیكها علائم بیرونی احساسات سركوب شده و كشمكش‌های درونی‌اند. امروزه در بسیاری از نقاط جهان آن را تركیبی از عوامل محیطی و زیستی می‌دانند.
زمانی اعتقاد بر این بود كه تیكها علائم بیرونی احساسات سركوب شده و كشمكش‌های درونی‌اند. امروزه در بسیاری از نقاط جهان آن را تركیبی از عوامل محیطی و زیستی می‌دانند.
تیك تقریباً در یك سوم موارد، پایه ژنتیك دارد، اما در برخی حالات ممكن است این عادت از طریق تقلید به دست آید.همچنین، مشخص شده است كه رفتارهای تیكی در زمان فشارهای عصبی افزایش می‌یابد كه این امر به "تیك عصبی" منجر میشود.
در صورتی كه از وجود تیك‌های عصبی در كودك‌تان رنج می‌برید، نكات زیر را مدّ نظر داشته باشید:
كاهش فشار روانی:
به لحاظ این كه رفتارهای تیكی غالباً با فشار روانی تشدید می‌شوند، مواردی را در زندگی كودك‌تان جست‌وجو كنید كه ممكن است منشأ ناراحتی یا نگرانی او باشند. مثلاً ببینید آیا او تلاش می‌كند كه از تكالیف مدرسه و درس‌ها عقب نمانند؟ آیا انتظارات ورزشی او بالاست؟
به لحاظ این كه رفتارهای تیكی غالباً با فشار روانی تشدید می‌شوند، مواردی را در زندگی كودك‌تان جست‌وجو كنید كه ممكن است منشأ ناراحتی یا نگرانی او باشند. مثلاً ببینید آیا او تلاش می‌كند كه از تكالیف مدرسه و درس‌ها عقب نمانند؟ آیا انتظارات ورزشی او بالاست؟
برای كاهش تنش‌های احتمالی كودك و ایجاد آرامش و اطمینان در او، تا آنجا كه ممكن است موقعیت‌های فشارزا را از بین ببرید و با او مهربان باشید. تعداد تیكها اغلب با كاهش فشار روانی، تقلیل می‌یابند.
راههای درمان تیک عصبی:
یكی از نكاتی كه دربارة انواع تیكها حائز اهمیت است، نوع برخورد و نگاه عوام به آن است كه باعث میشود، فرد مبتلا دچار احساس ناخوشایندی شود و خود را از انظار پنهان كند و در صورت افزایش بیش از حد این اختلال، حتّی در رفتارهای اجتماعی او نیز تأثیر بگذارد.
یكی از نكاتی كه دربارة انواع تیكها حائز اهمیت است، نوع برخورد و نگاه عوام به آن است كه باعث میشود، فرد مبتلا دچار احساس ناخوشایندی شود و خود را از انظار پنهان كند و در صورت افزایش بیش از حد این اختلال، حتّی در رفتارهای اجتماعی او نیز تأثیر بگذارد.
اگر افراد با نشانه‌های طولانی‌مدت تیك مواجه شدند، باید برای جلوگیری از اختلالات وسیع‌تر به روان‌‌پزشك یا روانشناس مراجعه كنند.
اولین روش، عدم توجه مستقیم به تیک ها می‌باشد که توسط خانواده اعمال می‌گردد و در صورت پایدار و مزمن بودن می‌توان از روش‌های غیردارویی از جمله Habit Reversal Training)HRT) آموزش معکوس کردن عادت که شامل ۵ مرحله می‌باشد استفاده نمود:
▪ توصیف و تکرار تیک در آینه
▪ پیدا کردن جزئیات تیک توسط درمانگر
▪ تمرین شناسایی اولین علامت رخداد تیک
▪ آنالیز موقعیتی که تیک در آن رخ می‌دهد
▪ آموزش پاسخ فیزیکال عکس توسط بیمار ۱ تا ۳ دقیقه
▪ پیدا کردن جزئیات تیک توسط درمانگر
▪ تمرین شناسایی اولین علامت رخداد تیک
▪ آنالیز موقعیتی که تیک در آن رخ می‌دهد
▪ آموزش پاسخ فیزیکال عکس توسط بیمار ۱ تا ۳ دقیقه
با آموزش این روش به کودک، بیمار میتواند علائم را تحت کنترل خود درآورد.
فرد مبتلا را دعوا و یا مسخره نکنید، به جای آن رژیم غذایی و یا شیوه زندگی او را تغییر دهید.
بیشتر تیک های عصبی به استرس و اضطراب ربط دارد. ایجاد آرامش از طریق ورزش های تنفس عمیق به مرور زمان این عارضه را برطرف خواهد کرد. عادت هایی مانند کشیدن گوش به علت خجالتی یا عصبی بودن به مرور زمان به تیک عصبی تبدیل می شود. بنا براین سعی کنید این عادت ها را رفع کنید.
گاهی اوقات این حالت ها بر اثر کمبود ویتامین و ماده معدنی مانند منیزیم در بدن ایجاد می شود. مصرف قرص های مولتی ویتامین می تواند در رفع این عارضه موثر باشد. اگر علت این عارضه مصرف داروی معینی است، با پزشک مشورت کنید تا داروها را تغییر دهد. تیک های مربوط به اضطراب، مسائل عاطفی و روحی یا حالت عصبی را می توان با درمیان گذاشتن استرس ها و مشکلات زندگی با فرد نزدیکی به حداقل رساند و گاهی نیز از بین برد.
طب سنتی برای درمان تیک عصبی
باید تقویت کننده عصبی مانند سنبله طیب با عسل یک قاشق چایخوری صبح زود و گل بهار نارنج با عسل یک قاشق چایخوری اول مغرب مصرف کنند.چیزهای ترش و تندو تیز برایشان سم است و نباید مصرف شود.
باید تقویت کننده عصبی مانند سنبله طیب با عسل یک قاشق چایخوری صبح زود و گل بهار نارنج با عسل یک قاشق چایخوری اول مغرب مصرف کنند.چیزهای ترش و تندو تیز برایشان سم است و نباید مصرف شود.
نظرات